مهرداد اسكویی:
تاریخ عکاسی ایران تک نفره نیست
به گزارش ال مور، نشست شب عکاسی قاجار شامگاه شنبه ۲۴ آذر با حضور محققان و هنرمندان عکاس در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران برگزار گردید.
به گزارش ال مور به نقل از مهر، هفتصد و نودمین شب از شبهای بخارا شامگاه شنبه ۲۴ آذرماه با عنوان «شب عکاسی قاجار» و با حضور محققان و هنرمندان عکاس در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران برگزار گردید. علی دهباشی در معرفی «شب عکاسی قاجار» بیان نمود: شما امشب با آرای و عقاید و یافته های تازه محققان عکاسی معاصر ایران آشنا خواهید شد. در این برنامه فیلم مستندی از مهرداد اسکویی هم به نمایش درآمد. محمدرضا طهماسب پور نخستین سخنران این برنامه، شب عکاسی قاجار را فرصتی برای آشنایی با عکاسی پرظرفیت دوران قاجار قلمداد کرد و اظهار داشت: در این برنامه بهتر است نسبت به عکاسان، عکس ها و مسائل در ارتباط با این دوران آشنایی پیدا نماییم تا انگیزه ای برای هنرجویان و دانشجویان شود تا توجه شان به این ماجرا جلب شود و مسیر را ادامه دهند و با نگاههای جدید ادامه دهنده این جریان باشند با مباحث آکادمیک جدیدی که در دانشگاه ها مطرح می شود، بتوانند در چارچوب کتاب و مقاله در این حوزه کار کنند. شب عکاسی قاجار را نمی توان بدون یادبود بزرگان این رشته برگزار نماییم و بنابراین باید از بزرگان این رشته که در پژوهش سرآمد بودند، یعنی ایرج افشار، یحیی ذکا و شهریار عدل که بنیانگذاران عکاسی در دوران قاجار بودند، یاد نماییم.
تاریخ عکاسی ایران تک نفره نیست کیانوش معتقدی، موضوعی را که برای صحبت برگزیده، دغدغه چندین ساله خود برشمرد و اظهار داشت: به علت علاقه ای که به تصاویر قاجار داشتم، این دغدغه در من بوجود آمد که در رابطه با چهره و شخصیت مهم عکاسی دوران قاجار یعنی آنتوان سوروگین است. خوشبختانه بیشتر از نیم قرن است که محققان غربی و ایرانی کارهای او را دنبال می کنند و کتاب ها و مقالات بسیاری در مورد این چهره نوشته شده است. همینطور نمایشگاه های گوناگونی در رابطه با او برگزار شده که در کل این حجم از علاقمندی به این چهره، در بین هیچ کدام از عکاسان ایرانی پدید نیامده است. این چهره به یک شخصیت افسانه ای در حوزه عکاسی بدل شده که از ابعاد مختلف میتوان آنرا مورد بررسی قرار داد. آنتوان سوروگین معروف به «آنتوان خان» عکاس ایرانی گرجستانی دوران ناصرالدین شاه قاجار بود که با مجموعه عکس هایش از مردم، مکانها آداب و رسوم، مشاغل و بخصوص اقوام ایرانی در عین حال که یکی از اولین عکاسان ایرانی است و به لحاظ هنری تصاویر درخوری به ثبت رسانده به لحاظ تاریخی، دارای اهمیت و اعتبار ویژه ای است. وی بیان نمود: آنتوان سوروگین در ایران و گرجستان و ارمنستان عکاسی می کرد اما بیشتر خودش را ایرانی می دانست؛ به همین دیل بود که پس از مشروطه عنوان گرجستانی را از نام خود حذف می کند. زندگی طولانی که در ایران داشت و زحمات بسیاری که برای عکاسی کشیده، همه و همه شخصیت چندوجهی را در تاریخ عکاسی ایران رقم زده است. معتقدی ضمن اشاره به اشتباهاتی تاریخی در رابطه با آنتوان سوروگین، توضیح داد: در رابطه با تحولات نخستین زندگی او اشتباهاتی ایجاد شده و تکرار شده و مهمتر این که تصاویری که امروز دهه ها است بعنوان تصاویر آنتوان سوروگین می شناسند، به غلط به نام او ثبت شده و بیشتر از دو سوم آن متعلق به او نیستند. این اشتباه سبب شده که مقالات و کتاب های بسیاری با ارجاع به این عکس ها منتشر شود غافل از این که این عکس ها متعلق به او نیست. آنتوان سوروگین را عکاس مظفرالدین میرزا در تبریز می شناسیم و ماجرای او از همین جا شروع می شود. مسئله مطروحه اینست که سوروگینی که ما می شناسیم، در واقع عکاس ناصرالدین شاه نبود و بر مبنای اسناد و تصاویری که هم اکنون داریم، می توانم این اطمینان خاطر را به شما بدهم که سوروگین درست است که در زمان ناصرالدین شاه زیست و کار کرده اما عکاسی نیست که توانسته باشد در دربار ناصری عکاسی کند.
وی خاطرنشان کرد: توجه بیش از اندازه به آنتوان سوروگین سبب شده که ما خودمان فراموش نماییم تاریخ عکاسی ما فقط یک نفره نیست و در این تاریخ، ناصرالدین شاه عکاس، عکاس مهم می باشد ولی حتی «میر سید علی» که بیرون از کاخ آتلیه عکاسی دارد و تصاویری از مردم و حقیقت جامعه می گیرد، همه در کنار هم مهم می باشد. در مورد هنر قاجار و بخصوص هنر عکاسی قاجار باید کمی لنز را عقب تر ببریم و آگاهی را بیشتر نماییم و حالا که شانس دسترسی به اسناد در داخل و خارج از ایران مهیا است، باید کمی منصفانه تر تاریخ عکاسی ایران را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه بهاره الله دادی در رابطه با پایگاه رقومی اسناد تصویری تاریخ شهر و معماری ایران و قابیت تصاویر تاریخی در نقد منصفانه تاریخ سخن گفت. روایت مهرداد اسکویی از مجموعه داری تاریخی از مهرداد اسکویی که نتوانسته در این نشست حضور داشته باشد، ویدئویی پخش گردید. اسکویی در این ویدئو در رابطه با تصاویر دوران قاجار اظهار داشت: من از سال ۱۳۸۸ با راهنمایی ایرج افشار کار مجموعه داری عکاسی و کارت پستال های تاریخی را شروع کردم؛ من اصلا نمی خواستم وارد این حوزه کاری شوم اما آقای افشار با عنایت به این که عکاسی و فیلمسازی می کردم از من خواست این کار را انجام دهم. ایده جمع آوری این مجموعه و نمایش آنها به شکل کتاب یا نمایشگاه، ایده ای بود که روی من اثرگذار بود و این کار و پژوهش را آغاز کردم. مجموعه هدفمندی را شکل دادم، هدفمند به جهت اینکه آنها را در کشوهای میز فقط برای خودم محبوس نکنم و آنها را به همگان و علاقمندان عرضه کنم. این ایده که عکس ها زندانی نشوند تا تاریخ اجتماعی و فرهنگی از راه بررسی اینها، مورد بررسی قرار بگیرند، شروع کردم و در این راه از محققان دعوت به همکاری کردم. وی تصریح کرد: باید محدوده مجموعه داری را مشخص کرد؛ برای نمونه کتاب تصاویر کودکان دوره قاجار یکی از کتاب هایی است که با عنوان «کتاب کودکی» انتشار یافته، تمرکزش روی تصاویر کودکان دوران قاجار است که در آن توجه به تاریخ خرد از اهمیت برخوردار می باشد. نسل جدید با نگاهی متفاوت به تصاویر تاریخی در یک مجموعه، آنها را گسترش و از آنها به مردم کشورش گزارش می دهد. اسکویی، بخش مهمی از مجموعه داری را «آرشیو کردن» دانست و اظهار داشت: چگونه آرشیو کردن، بحثی است که مهم می باشد تا اسناد در دما وشرایط خوب نگهداری شوند. نخستین کاری که ما انجام می دهیم، اسکن عکس ها و کدگذاری آنها و گذاردن در آرشیو است. آزاد کردن تاریخ در تصاویر قاجار و دموکراتیکه کردن تاریخ در تصاویر قاجار، نکات مهم می باشد. همینطور یکی از نکات مهم تحت فشار قرار ندادن از جانب سازمان ها در در اختیار قرار دادن تصاویر تاریخی است. این مستندساز و عکاس با اشاره به اینکه علاقمندی نسل جدید برای من نوید یک اتفاق بزرگ است، توضیح داد: نسل جدید با نگاهی متفاوت به تصاویر تاریخی در یک مجموعه، آنها را گسترش و از آنها به مردم کشورش گزارش می دهد. اینها به نظر من مهم ترین مسئله است که برای حفظ حافظه جمعی تاریخی، احتیاج به انتشار و به اشتراک گذاردن تصاویر تاریخی داریم. بنابراین از مجموعه داران تاریخ قاجار تقاضا می کنم از داشته هایشان محافظت کنند و در عین حال اینها را به اشتراک گذارند. در پایان، سیامک دل زنده در سخنانی در رابطه با عکس «تخت طاووس و امتناع شاهانه؛ قبله عالم در قاب حسینعلی» اظهار داشت: تاکیدم بر «قبله عالم در قاب حسینعلی» به علت سخنان کیانوش معتقدی بود که این عکس را به آنتوان سوروگین منصوب کرده بودم اما نام عکاس را در عنوان گذاشتم که از عکاسان مهم دوران قاجار است. بحث من در رابطه با دوقطبی تخت و صندلی است؛ در پژوهش خودم تاریخ هنر ایران را درون قاب های خاصی قرار دادم که در آن تلاش کردم روایتهای موجود را مفصل بندی جدیدی کنم تا به شکلی در شالوده یک دستگاه جدید قرار بگیرد. در نتیجه خیلی از مفاهیم را که تناسب با این روایتها داشته، در کنار هم قرار دادم.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران عزیز ال مور در مورد این پست