خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار-۹۰؛
معجزه ماندگار یک سلام علیکم!
به گزارش ال مور، تک آهنگ سلام صبحگاهی با نوازندگی و آهنگسازی مرحوم حسن کسایی بدون تردید یکی از مهم ترین و شنیدنی ترین موسیقی هایی است که تا به امروز در میان ملودی های در رابطه با تیتراژها شنیده ایم.
دریافت 1 MB
خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می کند با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطبان یک اثر را در جریان مبحث قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می دهد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف الزامی ایجاد می شود که بیننده را از اساس با یک اثر تصویری دور می کند.
آنچه بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های در ارتباط با برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای خیلی از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع باردیگر به آنها برای ما در هر شرایطی می تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره بازی که بعد از آغاز و انتشار آن در نوروز ۱۴۰۰ استقبال مخاطبان، ما را بر آن داشت در چارچوب یک خاطره بازی هفتگی در ایام جمعه هر هفته، روح و ذهنمان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال هایی که حالمان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.
«خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که به صورت هفتگی می توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آنرا دنبال کنید.
در نودمین شماره از این روایت رسانه ای به سراغ اثری رفتیم که بدون تردید نه تنها یکی از خاطره انگیزترین موسیقی های در رابطه با تیتراژهای برنامه های رادیویی و تلویزیونی است بلکه به واسطه حضور و نبوغ یکی از هنرمندان نام آور موسیقی سرزمین ایران، تبدیل به یکی از جاودانه ترین موسیقی ها و آثاری در حوزه موسیقی ردیف دستگاهی ایران شده که همچنان با شنیدن آن روح انسان سرشار از طراوت و سرزندگی می شود که گویی غم و غصه های دنیای امروزی با شنیدن این نوای آسمانی که نوای نی آن از دم مسیحایی استاد بی بدیل عرصه نی نوازی موسیقی این سرزمین برآمده، همه چیز را می شورد و می برد.
تک آهنگ «سلام صبحگاهی» به آهنگسازی مرحوم حسن کسایی که به اسامی دیگری چون «سلام» و «سلام علیکم» هم مشهور است. اثری جاودانه متعلق به یکی از مردان بزرگ موسیقی ایرانی زنده یاد استاد حسن کسایی که به واسطه نبوغ و تسلط کامل این هنرمند تبدیل به قطعه ای جاودانه شد و مدتی بعد از ساخت و عرضه آن به مخاطب، به علت حال و هوای بسیار فرح بخش و امیدوار کننده ای که داشت، تبدیل به گل سرسبد موسیقی تیتراژهای برنامه های مختلف رادیویی و تلویزیونی دهه هفتاد و حتی هشتاد شد و همچنان هم بعنوان یکی موسیقی های مهم مناسبت های مختلف ملی و مذهبی مورد استفاده سازندگان و تهیه کنندگان قرار می گیرد. موسیقی که به طور عمده بعنوان موسیقی تیتراژ برنامه های صبحگاهی رادیو استفاده می شد و خیلی از مخاطبان با آن خاطرات شیرین و جالب توجهی را در ذهن خود می پرورانند.
اثری تاریخی و کم نظیر در موسیقی ردیف دستگاهی ایران که نشان دهنده قدرت و وسعت موسیقی است که اگر چاشنی خلاقیت و مهارت با آن ترکیب شود، چه آثار جاودانه ای را میتوان در تاریخ موسیقی کشورمان ثبت نمود. یک اثر خلاقانه و مثال زدنی که حکایت و روایت تولید آن هم نشان دهنده همان خلاقیتی است که در آهنگسازی موسیقی ایرانی از آن یاد می نماییم و می توانیم با تمام وجود باور نماییم که اگر چنین نگاه خلاقانه ای بتواند با رعایت تمام چارچوب ها و خط قرمزهای فنی این حوزه توسط هنرمندان ما به منصه ظهور برسد، چه آثار جاودانه ای را میتوان برای نسل امروز جامعه ایرانی و حتی مخاطبان خارج از مرزهای ایران که تشنه شنیدن موسیقی های جدید و متفاوت هستند، تولید کرد. آن چنان که خیلی از هنرمندان پیشکسوت و جوان این بخش از موسیقی تابحال آثار گوناگونی را در این عرصه فکری خلق کردند که اگر می توانست در گستره وسیع تری از مارکتینگ موسیقی مدیریت و بازاریابی شود، شاید سرنوشت به مراتب درخشان تری در انتظار آنها بود.
در هر صورت «سلام صبحگاهی» نام قطعه ای به آهنگسازی حسن کسایی نوازنده شهیر عرصه نی نوازی است که دردستگاه چهار گاه ساخته شده و تا مدت ها هم موسیقی تیتراژ خیلی از برنامه های صبحگاهی رادیو و خیلی از هنرمندان پیشکسوت و جوان تابحال آثار گوناگونی را خلق کردند که اگر می توانست در گستره وسیع تری از مارکتینگ موسیقی مدیریت و بازاریابی شود، شاید سرنوشت به مراتب درخشان تری در انتظار آنها بود تلویزیون بود.
اما یکی از نکات قابل توجهی که میتوان در رابطه با ساخت این موسیقی اشاره نمود، ایده این ملودی بود که مرحوم کسایی در یکی برنامه هایی که بعنوان هنرمند میهمان دعوت شده بود، با آن لهجه شیرین اصفهانی به روایت کرد. روایتی که ارزش و شیرینی این ملودی خاطره ساز را اساسا دو چندان می کند.
این نوازنده شهیر نی نوازی در رابطه با نحوه تولد قطعه «سلام صبحگاهی» چنین روایت کرده است که در زمانیکه که ۱۹ یا ۲۹ سال سن داشته، در بازار اصفهان با مردی برخورد کرده که مورد احترام بازاریان بوده و هر زمان کسی به او سلام می کرد با آهنگ و ضرب آهنگ خاصی به آنها «سلام علیکم» می گفته است که این آهنگ و ضرباهنگ را کسایی در چند نت ابتدایی قطعه اش به کار برده است. جالب این که کسایی این قطعه را ابتدا «پل خواجو» اما بعدها نام این اثر جاودانه را به «سلام صبحگاهی» تغییر داده است.
اگر چه مرحوم کسایی خود این قطعه را برای رادیو ضبط کرد، اما در سال ۱۳۷۲ حسین علیزاده از هنرمندان شاخص موسیقی ایرانی این قطعه را در آلبوم «صبحگاهی» جای داد و با سازبندی و ارکستراسیونی حجیم تر و همراهی نوازندگانی چون حمید متبسم (نوازنده تار) و عبدالنقی افشار نیا (نوازنده نی) آنرا تقدیم استاد حسن کسایی کرد.
مرحوم حسن کسایی در سال ۱۳۰۷ در اصفهان به دنیا آمد. پدرش، حاج سید جواد کسایی، از تاجران به نام آن زمان اصفهان بود که به علت علاقه و انسی که با موسیقی داشت، با اساتید و بزرگان آن زمان مانند سید جلال الدین تاج اصفهانی، اکبر خان نوروزی، خاندان شهناز رفت و آمد می نمود. ازاین رو خانه آنها محفلی بود برای تجدید دیدار و هم ساز و آواز اساتید به نام موسیقی اصفهان. این آمد و شدها باعث شد حسن کسایی از کودکی با موسیقی آشنا شود و به مرور زمان، علاقه زیادی به موسیقی خصوصاً به ساز نِی پیدا کند. پدرش وی را نزد مهدی نوایی می برد. وی مدتی آواز و گوشه های موسیقی ایران را نزد جلال تاج اصفهانی و ادیب خوانساری آموخته و نِی را از مهدی نوایی فرا می گیرد. او همینطور از محضر ابوالحسن صبا هم استفاده می نماید.
کسایی، در سن ۲۰ سالگی اولین اجرای تک نوازی نی خویش را در دستگاه همایون در تئاتر اصفهان به صحنه برد و یک سال بعد قطعه معروف «سلام» را در دستگاه چهارگاه ساخت که از معروف ترین قطعات موسیقی ایرانی به حساب می آید. این هنرمند در سال ۱۳۲۹ برای نخستین بار نی را به ارکستر برد و با ارکستر رادیو ارتش اصفهان همکاری خویش را آغاز کرد. در سالهای بعد با ارکسترهای مختلف رادیو به سرپرستی هنرمندانی چون ابوالحسن صبا، حسین یاحقی، حبیب الله بدیعی، محمد میرنقیبی، همایون خرم و دیگران به فعالیت خود در این حوزه ادامه داد. در سال ۱۳۳۵ به دعوت داوود پیرنیا به برنامه گل ها راه پیدا کرد و تا سال ۱۳۵۷ که در گلچین هفته شرکت نمود، با این سلسله برنامه ها، همکاری داشت.
این هنرمند بی بدیل عرصه موسیقی ایرانی در دههٔ ۱۳۶۰، به کشورهای آلمان، انگلستان، فرانسه و هلند سفر کرد و در چند برنامه رادیویی، به اجرای برنامه پرداخت. در سال ۱۳۶۹، تندیس وی در گالری مفاخر هنری جهان در لندن نصب گردید. بعد از آنکه کسایی در سال ۱۳۷۰، در جشنواره نی نوازان در تالار اندیشه شرکت کرد، فعالیت او باردیگر رونق گرفت، درسال ۱۳۷۸ موفق به دریافت نشان درجه یک فرهنگ و هنر شد و در سال ۱۳۸۱، بعنوان چهرهٔ ماندگار موسیقی انتخاب و تقدیر گردید.
علاوه بر آثار پرارزش وی در برنامه های رادیویی همچون گل ها، آلبوم هایی همچون «گفتگوی نی و عود»، «نای نی»، «راز نی»، «دختر گلفروش» از او به یادگار مانده است.
درباره پیشینه فرهنگی هنری مرحوم حسن کسایی تابحال مقالات و نوشته های زیادی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است. اما یکی از مهم ترین نکاتی که در لابه لای این نوشته ها میتوان بعنوان یک فصل مشترک یاد کرد، توجه ویژه این نوازنده برجسته نی به اندیشه های نوگرایانه در موسیقی است. کما این که از نگاه او موسیقی سنتی ایران را نباید وحی منزل تلقی نمود و میتوان با در نظر گرفتن چارچوب و ارزش هایی که این نوع موسیقی از آن کاست و به آن اضافه کرد. اتفاقاً در همین چارچوب فکری است که میتوان از پس اندیشه حسن کسایی ها به خلق آثاری چون «سلام صبحگاهی» امیدوار بود.
حسن کسایی و خیلی از هم نسلان و شاگردانش در این روزگار تلاش کردند تا با وفاداری محض به اسکلت اصلی موسیقی ردیف دستگاهی ایران دست به خلق آثاری بزنند که در برگیرنده یک پیوند اصولی و سنجیده میان خلاقیت و تکنیک در موسیقی ایرانی باشد.
موسیقی هایی که در روزگار «ترافیک استاد» همچنان جزو شاخص ترین آثار موسیقایی بشمار می رود و می تواند سرمشق و الگوی مهمی برای آن دسته هنرمندانی باشد که دوست دارند به واسطه ابزاری چون تکنیک دست به خلاقیت های بزنند که هم نسلان حسن کسایی و بعدها شاگردانش در خیلی از مقاطع از آن سربلند بیرون آمدند و بدون واسطه ای به نام «خواننده» آثار ماندگاری را پیش روی مخاطبان باقی گذاشته اند که هرکدام باقیات صالحات ارزشمندی برای موسیقی این سرزمین هستند.
منبع: ال مور
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران عزیز ال مور در مورد این پست