ردپای فردوسی در هنرهای تجسمی؛
تأثیر فردوسی و شاهنامه بر مجسمه سازی ایران
به گزارش ال مور، جزئیات پیچیده و عظمت موجود در شاهنامه بر سبک و مضامین مجسمه های ایرانی تاثیر گذاشته و میراث فرهنگی غنی این کشور را به نمایش می گذارد.
خبرگزاری مهر -گروه هنر-آزاده فضلی؛ در طول تاریخ، رابطه دیرینه ای بین شعر و هنرهای تجسمی وجود داشته است. یکی از برجسته ترین نمونه های این پیوند و هم زیستی را میتوان در آثار فردوسی شاعر ایرانی و هنرمندان تجسمی مشاهده کرد. فردوسی که با منظومه حماسی «شاهنامه» شناخته می شود، تاثیر عمیقی بر هنرمندان در رسانه های مختلف همچون نقاشی، مجسمه سازی و خوشنویسی گذاشته است. «شاهنامه» فردوسی شاهکار ادبیات فارسی است که تاریخ و اساطیر ایران را تجلیل می کند. این اشعار حماسی مملو از تصاویر زنده، داستان های قهرمانانه و درسهای اخلاقی هستند که آنرا به منبعی غنی از الهام برای هنرمندان تجسمی تبدیل نموده است. خیلی از هنرمندان به سمت مضامین قهرمانی، عشق و خیانت و حماسه کشیده شده اند و راه هایی برای تفسیر و بیان آنها از راه خلاقیت های هنری خود یافته اند.
یکی از بارزترین نمونه های تاثیر شعر فردوسی بر هنرهای تجسمی سنت نگارگری ایرانی است. نگارگران ایرانی که اغلب صحنه هایی از شاهنامه را به تصویر می کشند، با جزئیات پیچیده، رنگ های پر جنب و جوش و صنایع دستی عالی مشخص می شوند. این نقاشی ها نه تنها بعنوان بازنمایی بصری حماسه فردوسی، بلکه راهی برای جان بخشیدن به سخنان او از راه هنر هستند.
شعر فردوسی علاوه بر نقاشی، الهام بخش دیگر هنرهای تجسمی مانند مجسمه سازی و خوشنویسی هم بوده است. مجسمه سازان بر مبنای شخصیت ها و داستان های «شاهنامه» مجسمه ها و بناهایی ساخته اند، در حالیکه خوشنویسان از ابیات فردوسی بعنوان پایه ای برای خط های پیچیده و تزئینی خود بهره برده اند. رابطه شعر فردوسی و هنرهای تجسمی گواهی بر قدرت ماندگار اثر اوست. سخنان او از زمان و مکان فراتر رفته و نسل های هنرمند را الهام می بخشد تا تفسیرهای خویش را از داستان های حماسی او خلق کنند. ارتباط بین شعر و هنرهای تجسمی گواهی بر زبان جهانی هنر است که می تواند فرهنگ ها، زبان ها و دوره های زمانی را پیوند دهد. ارتباط بین شعر و هنرهای تجسمی ارتباطی قدرتمند است که توانایی هنر را برای فراتر رفتن از مرزها و گرد هم آوردن مردم از راه داستان ها و تجربیات مشترک نشان میدهد. نقوش نگارگری کنده کاری شده در آرامگاه فردوسی
به بهانه بیست و پنجم اردیبهشت ماه که روز پاسداشت زبان پارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نام گذاری شده است، به بعضی از جلوه های این روز در آثار مجسمه سازان و خلق تندیس و سردیس و مجسمه هایی از خالق بزرگ «شاهنامه» می پردازیم.
مجسمه های گوناگونی از حکیم ابوالقاسم فردوسی در سراسر دنیا وجود دارد. در ایران، مجسمه های فردوسی در شهر های مختلفی مانند تهران، مشهد، تبریز، اهواز، بجنورد، نیشابور و کرمانشاه قرار دارند. در خارج از ایران هم مجسمه هایی از فردوسی در کشورهایی مانند فرانسه، ایتالیا، آلمان و تاجیکستان دیده می شود.
مجسمه میدان فردوسی تهران به افتخار حکیم ابوالقاسم فردوسی شاعر بزرگ ایرانی نصب شده است. جالب است بدانید مجسمه ای که امروز در میدان فردوسی قرار دارد، سومین مجسمه ای است که در این مکان قرار گرفته یعنی تا به امروز، سه مجسمه در این میدان نصب شده است.
مجسمه اول: این مجسمه توسط رأس بهادر ماترا مجسمه ساز مشهور هندی ساخته شده است. این مجسمه در سال ۱۳۱۹ ساخته شد ولی به سبب جنگ جهانی دوم با تأخیر به ایران رسید و سر انجام در سال ۱۳۲۴ در میدان فردوسی نصب گردید.
مجسمه دوم: این مجسمه توسط میرحسن ارژنگ نژاد ساخته شده است. این مجسمه در سال ۱۳۳۸ نصب و بعد از ۱۲ سال به مشهد منتقل شد.
مجسمه سوم: این مجسمه توسط ابوالحسین صدیقی ساخته شده است. ساخت این مجسمه در اواخر دهه ۴۰ و در سال ۱۳۴۸ به پایان رسید و در سال ۱۳۴۹ وارد تهران و در میدان فردوسی نصب گردید. این مجسمه سنگی با ارتفاع سه متر، حکیم ابوالقاسم فردوسی را با کتاب شاهنامه در دست نشان میدهد. کودکی که در پایین مجسمه فردوسی در میدان فردوسی تهران قرار دارد، نمادی از زال، یکی از شخصیت های شاهنامه است. زال در کوه قاف بزرگ شده و به همین دلیل، پایه مجسمه به صورت یک تخته سنگ طبیعی طراحی شده که حکایت از داستان زندگی زال دارد. بعضی از شاهنامه پژوهان معتقدند که این کودک امکان دارد نماد زبان پارسی باشد که فردوسی آنرا پرورده و بالنده است. بزرگترین سردیس فردوسی در محوطه دانشگاه فردوسی مشهد
بزرگ ترین سردیس از فردوسی در ایران با ارتفاع حدود هشت و نیم متر توسط ابوالحسن صدیقی در زمستان ۱۴۰۰ در میدان علوم دانشگاه فردوسی مشهد نصب شده است.
همچنین، سردیس فردوسی در باغ موزه نگارستان تهران توسط لورنزی مجسمه ساز مشهور فرانسوی ساخته شده است. این سردیس در شروع ورودی موزه «مکتب کمال الملک» در باغ نگارستان قرار دارد.
تندیس و مجسمه فردوسی در آرامگاهش شهر توس و مجسمه فردوسی در ساختمان جدید کتابخانه ملی تهران، از دیگر مجسمه های معروف این شاعر ایرانی است که در ایران نصب شده اند.
بر این اساس، مجسمه های گوناگونی از فردوسی توسط هنرمندان مختلف در جهان ساخته شده است که معروف ترین آنها، مجسمه فردوسی در شهر رم ایتالیا است.
مجسمه فردوسی در ایتالیا هم توسط ابوالحسن صدیقی در سال ۱۳۳۷ ساخته شده است. این مجسمه با ارتفاع ۱ متر و ۸۵ سانتی متر از جنس مرمر سفید ساخته شده است. در پایین پای این مجسمه هم جایگاهی وجود دارد که مجسمه روی آن سوار شده و نوشته هایی مانند یک کتیبه شامل معرفی فردوسی به زبان های فارسی و ایتالیایی و همینطور ابیاتی از شاهنامه دارد. این مجسمه در پارک ویلا بورگزه؛ پارک طبیعی بزرگی در شهر رم است که شامل ساختمان ها، موزه ها و همچون موزه گالریا بورگزه می شود. این پارک با مساحتی حدود ۸۰ هکتار، پس از پارک ویلا دوریا پامفیلی، بزرگترین پارک شهر رم است.
سردیس فردوسی در اکسپوی شانگهای، سردیس فردوسی در موزه شهر سارایووی بوسنی و سردیس فردوسی در موزه ملی تاجیکستان که هر سه ساخته افشین اسفندیاری است، از دیگر آثار حجمی از فردوسی در جهان است.
مجسمه های فردوسی در سراسر دنیا معمولا خصوصیت هایی چون شخصیت فردوسی و نمادی از اندیشه فردوسی را در خود دارند. بعضی از مجسمه ها طراحی شده اند تا اندیشه های فردوسی را نمایان کنند برای مثال، بزرگ ترین سردیس فردوسی در ایران، با ارتفاع حدود هشت و نیم متر در دانشگاه فردوسی مشهد، طراحی شده است تا انتشار اندیشه فردوسی را به زمینه و زمانه امروزی نشان دهد. همینطور نصب در مکانهای معروف و طراحی توسط هنرمندان مشهور از دیگر خصوصیت های این مجسمه هاست.
نقدی که به بعضی از این مجسمه ها وارد شده است، در ارتباط با جانمایی نامناسب آنها در فضای شهری است که بر این اساس، بنظر می رسد بعضی از این مجسمه ها با محیط اطراف خود هماهنگی کافی ندارند اما در کل، مجسمه های فردوسی بعنوان نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی، مورد توجه خیلی از گردشگران قرار گرفته اند. مجسمه هایی از داستان های شاهنامه در شهر تاریخی توس
داستان های شاهنامه تاثیر به سزایی در مجسمه سازی ایران داشته است. داستان های حماسی قهرمانان، پادشاهان و موجودات افسانه ای، هنرمندان بسیاری را برای خلق مجسمه هایی که این شخصیت های افسانه ای را به تصویر می کشند، ترغیب کرده است. جزئیات پیچیده و عظمت موجود در شاهنامه بر سبک و مضامین مجسمه های ایرانی تاثیر گذاشته و میراث فرهنگی غنی این کشور را به نمایش می گذارد. از راه این مجسمه ها، داستان های شاهنامه زنده می شوند و آنها را برای نسل های آینده حفظ می کنند تا قدردانی و تحسین کنند.
از نمونه های قابل توجه این مجسمه ها، میتوان به تصویرهای رستم و سهراب، ضحاک و کاوه و سیمرغ پرنده اسطوره ای اشاره نمود. همچنین، شهرداری شهر مشهد هم برای ماندگار شدن اشعار و افسانه هایی که فردوسی در شاهنامه اش خلق کرده با هنر و طراحی و ساخت مجسمه سازان مشهدی برش های مهم و معروف این اثر را جاودانه کرده است. این مجسمه ها در شهر تاریخی توس و در جلوخان آرامگاه این شاعر بزرگ نصب شده است.
این مجسمه ها نه تنها استعداد هنری مجسمه سازان ایرانی را به نمایش می گذارد، بلکه یادآور میراث غنی ادبی شاهنامه است.
منبع: almor.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران عزیز ال مور در مورد این پست