آهنگسازان شاخص سینمای دفاع مقدس-۱۱؛
برای ملودی های بابک بیات در سینمای جنگ
ال مور: مرحوم بابک بیات همچون آهنگسازان شاخص سینمای ایران است که طی سالهای پربار فعالیت خود در حوزه موسیقی فیلم آثار شاخص و معتبری را در حوزه سینمای مقاومت پیش روی مخاطبان قرار داده است.
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ یکی از چارچوب های در رابطه با کارهای فرهنگی- هنری که پیرامون موضوع دفاع مقدس توانسته یادگاری های خوبی برای ما بجای بگذارد و تبدیل به سندی باارزش در جریان جنگ تحمیلی شود، «موسیقی فیلم» است که خیلی از آنها آنچنان در ذهن ما ثبت شده که شاید بسیاری از ما با شنیدن یا مواجهه با کلیدواژه ای چون «دفاع مقدس» و «جنگ» یاد این آثار می افتیم. آثاری که حتی گاهی از خود فیلم هم بیشتر در گوش شنیداری و نگاه دیداری جامعه ایرانی باقی مانده و به حدی از خود تأثیر بجای گذاشته که بطور قطع نمی توان از آنها بی تفاوت عبور کرد. این ها بطور قطع اسنادی باارزش در کنار سایر مستندات دورانی هستند که تاریخ هم از رشادت ها و شهامت هایش به نیکی و احترام یاد خواهدنمود.
بر همین اساس گروه هنر خبرگزاری مهر همزمان با فرارسیدن «هفته دفاع مقدس» در ادامه دیگر پروژه های مناسبتی و موضوعی خود که طی ماه های اخیر متناسب با مناسبت های تاریخی، مذهبی و ملی به آن پرداخته در پرونده ای ویژه به بررسی کارنامه و فعالیت برخی از آهنگسازان برگزیده سینمای ایران در عرصه سینمای دفاع مقدس و سینمای مقاومت خواهد پرداخت.
همزمان با شروع هفته دفاع مقدس، در یازدهمین روایت از این سلسله گزارش که از سال ۹۹ توسط گروه هنر خبرگزاری مهر با عنوان «آهنگسازان شاخص سینمای جنگ و دفاع مقدس» در اختیار مخاطبان قرار داده شد به بررسی و معرفی اجمالی کارنامه مرحوم بابک بیات به عنوان یکی از هنرمندان پیشگام عرصه آهنگسازی سینما می پردازیم که در سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برای فیلم های مختلفی که سینمای مقاومت نیز قسمتی از آنها است، ملودی های دلنشین و ماندگاری را ثبت کرده است.
موسیقی دانی که در سال ۱۳۲۵ با نام اصلی علی حسین بیات زرندی مطلق در تهران به دنیا آمد و بعد از طی مراحل کودکی و نوجوانی خود در سن ۱۹ سالگی وارد اپرای تهران شد و نزد هنرمندانی چون اِولین باغچه بان، ثمین باغچه بان و نصرت الله زابلی به فراگیری موسیقی پرداخت. او نزدیک به پنج سال همکاری خودرا با این اپرا ادامه داد.
بابک بیات بعدها با محمد اوشان آهنگساز و رهبر ارکستر رفاقتی پیدا کرد و نزد او به فراگیری هارمونی، آکومپانیمان و دیگر مشتقات موسیقی پرداخت. همین طور آشنایی با ایرج جنتی عطایی نقش مؤثری در زندگی هنری بیات ایفا کرد و این ۲ طی دوستی چند ساله ای که داشتند مبادرت به خلق ترانه ها و ملودی های مختلفی کردند.
بابک بیات در همین اثنا بود که همراه با واروژان آهنگسازی فیلم را شروع کرد و پس از ساخت موسیقی فیلم «غریبه» در خیلی از سریال ها و فیلم های سینمایی قبل از انقلاب حضور فعالی داشت. این فعالیت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم ادامه پیدا کرد و بعد از انتشار چند اثر موسیقایی همچون «خروس زری پیرهن پری» احمد شاملو وارد فضای جدیدی از کارهای موسیقایی اش شد.
همان گونه که قبلاً هم اشاره داشتیم، این آهنگساز فقید کشورمان در همین مسیر موفق به ساخت موسیقی برای فیلم ها و سریال های گوناگون و ماندگاری شد که هرکدام در نوع خود می تواند به عنوان یکی از بهترین آثار موسیقایی در رابطه با فیلم ها سینمایی و مجموعه های تلویزیونی لقب بگیرد. این در حالیست که بابک بیات در طول این زمان موفق به دریافت چند سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر شد که همین مورد او را به عنوان یکی از معتبرترین آهنگسازان سینمای ایران معرفی می کند.
«غریبه - ۱۳۴۹» شاپور غریب، «شیر تو شیر - ۱۳۵۱» منصور پورمند، «خورشید در مرداب - ۱۳۵۲» محمد صفار، «هیاهو - ۱۳۵۳» محمد صفار، «تنها حامی- ۱۳۵۵» مهدی ژورک، «شب آفتابی - ۱۳۵۶» سیروس الوند، «فریاد زیرآب - ۱۳۵۶» سیروس الوند، «مرگ یزدگرد - ۱۳۶۰» بهرام بیضایی، «نقطه ضعف - ۱۳۶۲» محمدرضا اعلامی، «راه دوم - ۱۳۶۳» به کارگردانی حمید رخشانی، «ریشه در خون - ۱۳۶۳» به کارگردانی سیروس الوند، «مترسک - ۱۳۶۳» به کارگردانی حسن محمدزاده، «آتش در زمستان - ۱۳۶۴» به کارگردانی حسن هدایت، «جستجو در شهر - ۱۳۶۴» به کارگردانی حجت الله سیفی، «صاعقه - ۱۳۶۴» به کارگردانی سیدضیاالدین دری، «سایه همسایه - ۱۳۶۵» به کارگردانی اسماعیل خلج، «ترنج - ۱۳۶۵» به کارگردانی محمدرضا اعلامی، «تشکیلات - ۱۳۶۵» به کارگردانی منوچهر مصیری، «طلسم - ۱۳۶۵» به کارگردانی داریوش فرهنگ، «ایستگاه - ۱۳۶۶» به کارگردانی یدالله صمدی، «شاید وقتی دیگر - ۱۳۶۶» به کارگردانی بهرام بیضایی، «گاویار - ۱۳۶۶» به کارگردانی کیومرث پوراحمد، «گمشدگان - ۱۳۶۶» به کارگردانی محمدعلی سجادی، «مکافات - ۱۳۶۶» به کارگردانی منوچهر مصیری، «ویزا - ۱۳۶۶» به کارگردانی بهرام ری پور، «شکار - ۱۳۶۶» به کارگردانی مجید جوانمرد، «مزدوران - ۱۳۶۶» به کارگردانی جهانگیر جهانگیری، «شاخه های بید - ۱۳۶۷» به کارگردانی امرالله احمدجو، «شب حادثه - ۱۳۶۷» به کارگردانی سیروس الوند، «کشتی آنجلیکا - ۱۳۶۷» به کارگردانی محمد بزرگ نیا، «تمام وسوسه های زمین - ۱۳۶۸» به کارگردانی حمید سمندریان، «دستمزد - ۱۳۶۸» به کارگردانی مجید جوانمرد، «دو سرنوشت - ۱۳۶۸» به کارگردانی مهران تأییدی، «شب مکافات - ۱۳۶۸» به کارگردانی فرامرز باصری، «شنا در زمستان - ۱۳۶۸» به کارگردانی محمد کاسبی، «گل سرخ - ۱۳۶۸» به کارگردانی حمید تمجیدی، «پرده آخر - ۱۳۶۹» به کارگردانی واروژ کریم مسیحی، «عروس - ۱۳۶۹» به کارگردانی بهروز افخمی، «دو فیلم با یک بلیت - ۱۳۶۹» به کارگردانی داریوش فرهنگ، «آقای بخشدار - ۱۳۷۰» به کارگردانی خسرو معصومی، «بهترین بابای دنیا - ۱۳۷۰» به کارگردانی داریوش فرهنگ، «قربانی - ۱۳۷۰» به کارگردانی رسول صدرعاملی، «مار - ۱۳۷۰» به کارگردانی مجید جوانمرد، «مسافران - ۱۳۷۰» به کارگردانی بهرام بیضایی، «خوش خیال - ۱۳۷۱» به کارگردانی مهران تأییدی، «روز فرشته - ۱۳۷۲» به کارگردانی بهروز افخمی، «تماس شیطانی- ۱۳۷۱» به کارگردانی حسن قلی زاده، «بیا با من - ۱۳۷۱» به کارگردانی مهدی ودادی، «عروسی خون - ۱۳۷۳» به کارگردانی مجید جوانمرد، «روز شیطان - ۱۳۷۳» به کارگردانی بهروز افخمی، «دیپلمات - ۱۳۷۵» به کارگردانی داریوش فرهنگ، «حرفه ای - ۱۳۷۵» به کارگردانی اسماعیل فلاح پور، «مرسدس - ۱۳۷۶» به کارگردانی مسعود کیمیایی، «جهان پهلوان تختی - ۱۳۷۶» به کارگردانی بهروز افخمی، «ساحره - ۱۳۷۷» به کارگردانی داود میرباقری، «قرمز - ۱۳۷۷» به کارگردانی فریدون جیرانی، «فریاد - ۱۳۷۷» به کارگردانی مسعود کیمیایی، «دو زن - ۱۳۷۷» به کارگردانی تهمینه میلانی، «دست های آلوده - ۱۳۷۸» به کارگردانی سیروس الوند، «سام و نرگس - ۱۳۷۹» به کارگردانی ایرج قادری، «یک الف ناقابل - ۱۳۸۰» به کارگردانی محمدرضا عرب آثاری هستند که تنها قسمتی از کارهای مرحوم بابک بیات در آهنگسازی را می سازند چونکه وی در عرصه تولید آلبوم و آهنگسازی برای خوانندگانی که بواسطه ملودی های وی به شهرت رسیدند هم مهارت خاصی داشت که پرداختن به این بعد شخصیت هنری او مجال دیگری می طلبد.
«سلطان و شبان - ۱۳۶۲» به کارگردانی داریوش فرهنگ، «پهلوانان نمی میرند - ۱۳۷۵» به کارگردانی حسن فتحی، «ولایت عشق - ۱۳۷۸» به کارگردانی مهدی فخیم زاده هم همچون سریال های موفق رسانه ملی در سالهای قبل اند که بابک بیات در آنها به عنوان آهنگساز نیز حضور داشته است. آهنگسازی که علاوه بر ذوق و قریحه فراوانش در عرصه ملودی سازی تبحر خاصی نیز در ساخت و تولید موسیقی تیتراژهایی داشت که خیلی از آنها حالا جزو ماندگارترین ها هستند.
اما یکی از مهم ترین نکاتی که مورد توجه این گزاره رسانه ای است، حضور مؤثر مرحوم بابک بیات در جریان تولید موسیقی متن برای فیلم هایی است که طی سالهای قبل با عناوینی چون «سینمای دفاع مقدس»، «سینمای مقاومت» و «سینمای جنگ» پیش روی مخاطبان و علاقه مندان سینمای ایران قرار گرفته اند. آثاری که در عرصه محتوا بی شک دربرگیرنده نقدها و نظرهایی هم هستند اما از جلوه های مثبت و باارزش آنها بی شک حضور و ثبت، نام هنرمند بزرگی به نام بابک بیات در لیست عوامل تولید این آثار به عنوان آهنگساز است. فرایندی که می تواند او را به عنوان یکی از آهنگسازان شاخص اینگونه سینمایی معرفی نماید و بواسطه نام او به هویت و مضمون این آثار رسید.
«عروسی خوبان - ۱۳۶۷» به کارگردانی محسن مخملباف، «عشق من، شهر من - ۱۳۷۰» به کارگردامی علی قوی تن، «موتو - ۱۳۷۰» به کارگردامی محمدعلی نظریان، «آتش در خرمن - ۱۳۷۱» به کارگردانی سعید حاجی میری، «افعی - ۱۳۷۱» به کارگردانی محمدرضا اعلامی، «دیدار - ۱۳۷۲» به کارگردانی محمدرضا هنرمند، «جنگ نفتکش ها - ۱۳۷۲» به کارگردانی محمدرضا بزرگ نیا، «توفان - ۱۳۷۴» به کارگردانی محمد بزرگ نیا، «سرزمین خورشید - ۱۳۷۵» به کارگردانی احمدرضا درویش، «مردی شبیه باران - ۱۳۷۵» به کارگردانی سعید سهیلی، «معصوم - ۱۳۷۷» داود توحید پرست، «شیدا - ۱۳۷۷» به کارگردانی کمال تبریزی همچون آثاری در عرصه سینمای مقاومت بودند که مرحوم بابک بیات در آنها به عنوان آهنگساز حضور داشت.
آثاری که اگر بار دیگر به بسته های موسیقایی آنها مراجعه نماییم متوجه ارزشمندی ها و حضور پررنگ جریانی از آهنگسازی می شویم که بواسطه هوشمندی و خلاقیتی که در حوزه ملودی پردازی داشت، توانسته همچنان به عنوان مجموعه های مؤلف و قابل رجوع آهنگسازی در سینمای ایران به علاقه مندان این حوزه معرفی شود. چارچوبی هدف مند و سرشار از ذوق هنرمندانه ای که متأسفانه در این سال ها به هزار و یک دلیل مشخص و نامشخص شکل کمرنگ تری به خود گرفته و ما در کمتر محصول و پروژه موسیقایی مشاهده می نماییم که چنین آثار ماندگاری در عرصه موسیقی متن خصوصاً موسیقی های در رابطه با آثار سینمایی دفاع مقدس به یادگار باقی مانده باشد.
برنده سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن ادوار مختلف جشنواره فیلم فجر با آثاری چون «عروس»، «سرزمین خورشید»، «مردی شبیه باران» همچون افتخارات بابک بیات در حوزه سینما است. ضمن این که او بواسطه آهنگسازی فیلم های «طلسم»، «شکار»، «شاید وقتی دیگر»، «پرده آخر»، «دو فیلم با یک بلیت»، «مسافران»، «روز فرشته»، «روز شیطان»، «مرسدس» و «قرمز» در ادوار مختلف جشنواره بین المللی فیلم فجر نامزد دریافت سیمرغ شده که از این حیث هم می توان او را یکی از رکورد داران معرفی نمود.
مرحوم بیات در یکی از گفت وگوهای رسانه ای خود بود که درباره ی نحوه ملودی پردازی در موسیقی متن فیلم های سینمایی که در آنها به عنوان آهنگساز حضور داشته، توضیح داد: وقتی فیلمی را می بی نم درست مثل این است که می خواهم روی ترانه ای ملودی بسازم، درست مثل طرح یک تابلو که توسط نقاش آن جان می گیرد و بصورت یک اثر در بیننده انگیزه های خاصی به وجود می آورد، اول تم آنرا می سازم بعد اهتمام می کنم آنرا در بافت فیلم بسط و گسترش بدهم. بعد ممکنست لحظات اکشن یا لحظات عاطفی داشته باشد. حتی اگر یک کارگردان اشراف موسیقایی نداشته باشد باز برای من خیلی مهم می باشد، چون آن آدم آن فیلم را ساخته و کارگردانی کرده و نکته های خاصی را می تواند به من گوشزد کند. من حتما گوش می کنم و به گوش جان حس اش را می خرم. اما اگر حس اش نسبت به حسی که من دارم غلط باشد برایش توضیح می دهم و هر کدام که توانستیم طرف مقابل را قانع نماییم، من بر طبق آن کارم را ادامه می دهم. اصلاً فکر نمی کنم که من صد تا موسیقی فیلم ساخته ام و کار حرفه ای من این است. فکر می کنم آنجا دیگر درک شعری می رود کنار و بیشتر درک تصویری است که اهمیت پیدا می کند. یعنی ممکنست که یک کارگردان درک موسیقایی خوبی نداشته باشد اما درک تصویری خوبی داشته باشد و تصاویری که می گیرد آن حس لازم را داشته باشد.
وی اضافه کرد: چنین کارگردانی حتما حس موسیقایی خوب هم دارد. فقط حس بیانش را ندارد. بیانش دشوار است چون زبان موسیقی خیلی زمان می برد تا آنرا یاد بگیرند عمر همه کفاف نمی دهد. اگر درک تصویری قوی داشته باشد مثل همان شعر خوبی است که شاعر می گوید و موسیقی ای است که موسیقیدان می سازد. این درک متقابل هم هست. کارگردانانی که با من کار کرده اند از فیلم دوم که با هم کار می نماییم دیگر نام سازهایی را که باید کار نماییم، می دانند، چون من آن قدر با کسی که از من کاری را می خواهد و در آن کار حس و تفکر خاص هست تنگاتنگ می شوم که او هم حتما با من خیلی عجین می شود و انس و الفت حسی و کاری خیلی خوبی با من برقرار می کند. هنر تصویری و هنر موسیقی درست مثل گفته ایزنشتاین مونتاژ موازی هستند. شما این مسأله را در موسیقی شوستا کویچ در کار ایزنشتاین می بینید. بطورمثال در فیلم «هاملت» کوزنیتسف، هم بازیگر گویش بسیار زیبایی دارد هم ملودی وقتی اجرا می شود (اجرا می کند). انگار که آن ملودی با هاملت زاده شده و با هاملت به گور می رود. یعنی این قدر این موسیقی زیباست. فقط یک تم خاص نه بالاتر از این نه کمتر از این.
به هر ترتیب سینمای ایران در این سال ها از فقدان خیلی از بزرگان این عرصه که در هر بخش زاینده افکار و خلاقیت های ویژه ای در حوزه سینما بودند، رنج می برد. هنرمندانی همچون بابک بیات که خالق ماندگارترین ملودی ها در سینمایی بودند که همه ما با آنها خاطرات جذابی داریم. خاطراتی که در عرصه سینمای مقاومت و در دوره ای از زمان طعم دیگری داشت و بطور قطع و حتما نام بابک بیات را فراموش نخواهد کرد. روحش شاد.
منبع: almor.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران عزیز ال مور در مورد این پست