نگاره های خمسه نظامی بررسی گردید تاراج سرمایه های ایران!
به گزارش ال مور، دومین نشست از مجموعه نشست های چهارمین دوره همایش بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی با عنوان گرافیک و تصویرسازی با حضور استادان این حوزه در ساختمان دانشگاه سوره برگزار گردید.
به گزارش ال مور به نقل از مهر، دانشکده هنر با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه بین المللی سوره و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چهارمین دوره بزرگداشت حکیم نظامی را در هفته بزرگداشت این شاعر و حکیم ایرانی برگزار می نماید. از همین رو، نشست های تخصصی با مبحث نظامی گنجوی برگزار شد که نشست اول با عنوان «کتاب آرایی» برگزار شد و نشست دوم با عنوان «گرافیک و تصویرسازی» روز یکشنبه ۱۹ اسفند در سالن جلسات دانشگاه سوره برگزار گردید. در این جلسه، شهریار سرشناس هم حضور داشت. کاظم نظری رئیس دانشکده هنر دانشگاه سوره در شروع نشست ضمن خوشامدگویی به حضار و اظهار امیدواری به جهت اینکه نشست خوبی برگزار شود، بیان کرد که این نشست بعد از ضبط، در آپارات بارگذاری می شود تا مورد استفاده دانشجویان و علاقه مندان باشد. هر ایرانی که وطنش را دوست دارد فرهیختگانش را هم دوست دارد.
سمیه رمضان ماهی هنرمند نگارگر، عضو هیأت علمی و استاد دانشکده هنر دانشگاه سوره هم مبحث صحبت و مقاله ای که عرضه کرد، «نسبت متن و تصویر و گفته های حکیم نظامی» بود. وی محور صحبت های خویش را بر مبنای بررسی دقیق خمسه نظامی و نمایش بخشی از نگاره های این کتاب قرار داد و روی همین تصاویر توضیحاتی ارائه نمود. رمضان ماهی در عرضه خود، مبحث درونگرا بودن و رابطه متن نظامی و آن چه که در نسخه خمسه شاه طهماسبی اتفاق افتاده، مورد بحث قرار داد و اظهار داشت: در خمسه شاه طهماسبی که نسخه بسیار خاصی است، چهار دوره تاریخی دیده می شود؛ این نسخه پس از نسخه شاه طهماسب کار شده است اما بر مبنای تحقیقات، این تصاویر در ارتباط با متن نیستند و بعداً به آن الحاق شده است. جالب است بدانید اینقدر که به شاهنامه فردوسی پرداخته شده به پنج گنج نظامی پرداخته نشده است اما آن چه گنجوی در کتاب پنج گنج برای ما به یادگار گذاشته، بسیار مورد توجه شاهان بوده است. وی به نگاره های آقا میرک اشاره نمود و توضیح داد: آقا میرک یا روح الله میرک از نگارگران سده نهم هجری بود که در دوران شاه طهماسب ریاست کتابخانه و کارگاه هنری را بر عهده داشت. او استادی چیره دست در تشعیرسازی و جانورنگاری بود که در مصورسازی خمسه طهماسبی و شاهنامه طهماسبی همکاری کرد. این هنرمند برای چهار بیت کلیدی کتاب، کتیبه نگاشته است و آن چه در صحنه می بینید آقا میرک به آن افزوده است.
این استاد دانشگاه همینطور به بخشی از نگاره های آقا میرک و زوجیتی که در نگاره هایش دارد، اشاره نمود اضافه کرد: تمثیل زوجیت را آقا میرک بعنوان عنصری بصری به کار گرفته است که بر طبق این زوجیت پیامی اخلاقی در این اثر عرضه شده است. محمد معین الدینی عضو هیأت علمی دانشگاه سوره هم در ادامه نشست، در رابطه با ایران فرهنگی و جهان شعر نظامی اظهار داشت: چند وقت پیش کتابی را دانلود کردم که این کتاب به زبان و فرهنگ فارسی می پردازد اما آن قدر تحریف در ماهیت نگاره ها و متن اصلی کتاب وجود دارد، به نظرم مهم می باشد که به آن بپردازیم. در واقع این کتاب، برخی مواردی را که متعلق به فارسی و ایران است، مصادره کرده است. برای نمونه، نویسنده کتاب پرشیا را عنوانی غلط دانست و فرهنگ فارسی زیر سوال می برد. در تقسیم بندی از آذربایجانی استفاده می نماید و آنرا مقابل فارسی قرار می دهد چیزی که پان ترکیست ها می گویند. در واقع، میراث فرهنگی و معنوی فارسی زبانان (۱۲۰ میلیون انسانی که در دنیا به فارسی صحبت می کنند) به تاراج رفته است. این در شرایطی است که سرمایه گذاران ایرانی این خلا را می توانند با سرمایه گذاری در فرهنگ و هنر به این تاراج پایان دهند. وی با نمایش نقشه ای از قلمرو ایران فرهنگی، به امپراتوری هخامنشیان و جاده ابریشم و ساسانیان اشاره نمود و اظهار داشت: در قرن هفدهم، قلمرو اسلام با سرزمین های فارسی زبان یکی می شود و در واقع، زبان فارسی زبان دوم دین اسلام می شود و ظهور این زبان به زبان ادبیات و فرهنگ این قلمرو تبدیل می شود. در ادامه، زهرا عسلی مدیر گروه ارتباط تصویری و تصویر سازی و عضو هیأت علمی دانشگاه سوره، در رابطه با لیلی و مجنون و پرداختن نظامی به این داستان سخن گفت.
وی با اشاره به اینکه در بحث تصویرسازی وابستگی به متن بسیار مهم می باشد، در رابطه با داستان لیلی و مجنون و تأثیر آن بر نگاره ها و تصویرسازی ها توضیح داد: پیام ها و مفاهیم خیلی از داستان لیلی و مجنون وجود دارد؛ همیشه عشق دستمایه ای برای گنجینه ادب فارسی است که یکی از آنها لیلی و مجنون بشمار می رود. همینطور هر جا ادبا به سراغ عشق رفتند، آنرا به عشقی الهی منتسب کردند و تعابیر ماورایی از آن عرضه می دهند اما پیام هایی که این داستان عرضه می دهد مهم می باشد. عسلی بیان نمود: ما در تصویرسازی به دنبال این هستیم که متن چه می گوید و همیشه برای هنرمندان، متن پس زمینه بوده اما هنرمندان چیزهایی را هم به اثر اضافه می کردند. گاهی هم در متن تصویرسازی وجود دارد که این تصویر در محتوا و ساختار وجود دارد. نظامی از عشق لیلی و مجنون، چهره ای خیال انگیز عرضه می دهد که دستمایه ای برای نگاره ها شده است. رضا هدایت هنرمند نقاش پیشکسوت هم در این جلسه تخصصی، از زمان و فرصت کمی که برای حضور در این جلسه در اختیار داشته گلایه نمود و اظهار داشت: نظامی تنها کسی است که بیش از تمام شعرا با تصویر نزدیکی دارد و با آن عجین است. حتی شاهنامه به این اندازه تصویر نداریم، متاسفانه در دانشگاه ها نه تنها به شاهنامه و فردوسی پرداخته نمی شود بلکه به حکیم نظامی و آثارش بها داده نمی گردد. اینقدر نظامی اعجاب انگیز است که نمی دانیم به مخزن الاسرار یا لیلی و مجنون یا هفت پیکر و نظامی نگاه نماییم. وی خاطرنشان کرد: متاسفانه به دلایلی چون عدم آشنایی هنرمندان به ادبیات، نمی بینیم که نقاشان، تصویرگران و گرافیست ها، مثلا داستان گنبد سیاه کتاب «هفت پیکر» را درست عرضه کنند، در حالیکه خیلی گسترده تر از عرضه تصویری عادی از یک گنبد سیاه است.
هدایت همینطور بیان نمود: متاسفانه در کلاس نقاشی دوره کارشناسی ارشد در دوران کرونا، داستان گنبد سیاه «هفت پیکر» را برای دانشجویانم خواندم که جالب است بدانید به همین دلیل، ضد من توطئه شد که جای کلاس ادبیات را با هنر اشتباه گرفته ام و از آن زمان به بعد دیگر به من دیگر در دوره ارشد به من کلاس ندادند! وی اظهار داشت: آن چیزی که نظامی دنبالش بوده، رسیدن به صلح و آرامش است و سفارش داستان لیلی و مجنون را به علت نیازمندی پسرش به پول قبول می کند اما داستان را به شیوه خودش و انسانی تمام می کند و جامعه ایده آل خودش را عرضه می دهد. هدایت در پایان، اظهار امیدواری کرد که در دانشگاه سوره توجه به نظامی گنجوی بیشتر از پیش اتفاق بیفتد. آزاده حاجی سلیمی هم از منظر حکمت ذوقی به شعر نظامی پرداخت و سخن گفت. اسرا صالحی هنرمند نگارگر، پژوهشگر و مدرس دانشگاه هنر در این جلسه، به بررسی تذهیب دو صفحه فاتحه خمسه نظامی از منظر نقش و رنگ پر اخت و اظهار داشت: خمسه نظامی یکی از نفیس ترین آثار به یادگار مانده از دوران قدیم ایران است و از منظر تاریخی طبق مطالعات من، نمونه خمسه نمونه باقی مانده از چنین آثاری است که در دست ماست و خمسه نظامی را با تمام پستی و بلندی ها، نقطه اوج هنری کتاب آرایی ایرانی می دانیم. وی بیان نمود: طبق مطالعات، در دوره شاه تهماسب، مذهبان به حوزه نقاشان و مصوران وارد می شوند. صالحی در توضیح تذهیب های صفحه فاتحه خمسه نظامی اظهار داشت: پژوهش من در حوزه آنالیز تذهیب صفحه فاتحه خمسه نظامی است. در صفحه فاتحه این کتاب، از رنگ های طلایی، مشکی، سفید، نارنجی و سبز برای کادر بندی استفاده شده است. رنگ های زمینه، مشکی، طلایی و آبی را غالب دیده می شود. اسلیمی های سفید رنگ هم در ادامه روی کادرها و زمینه ها می آیند. قاب بندی ها در کتیبه ها دارای کادر سفید است. اسلیمی های نارنجی و مشکی بعدتر به کار اضافه می شوند. از منظر بصری، اینها تزئینات متن اصلی را برای خوانش برجسته می کنند ازاین رو اسلیمی ها به شکل ساده و با رنگ هایی که توجه را جلب نمی کنند، استفاده شده است. در بطن زمینه این کار، مقادیر بسیاری اسلیمی های ریز استفاده شده است. اتفاق زیبا در این نسخه، در کتیبه ها وقتی خط ندارد، حسی هم ندارد. اصل متن هم به خط نستعلیق نوشته شده است. تشعیر را هم محمد زمان روی آن کار کرده است.
منبع: ال مور
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران عزیز ال مور در مورد این پست
نظر شما در مورد این مطلب ال مور
نام:
ایمیل:
نظر شما:
سوال:
= ۸ بعلاوه ۳